Verslag studiedagen Andante, 28 april – 3 mei 2025 in Gdańsk, Polen

Namens het Netwerk Katholieke Vrouwen zijn wij naar Gdańsk geweest om de studiedagen van Andante, de Europese Alliantie van katholieke vrouwenorganisaties bij te wonen. Deze alliantie vertegenwoordigt bijna een miljoen katholieke vrouwen over geheel Europa. We hebben vrouwen ontmoet uit Albanië, Duitsland, Frankrijk, Letland, Luxemburg, Polen, het Verenigd Koninkrijk, en Zwitserland.

Het centrale thema van deze studiedagen was: ‘Moving and Movements: Not without women! Shaping a World of Respect and Equality’. In het Nederlands: ‘In beweging komen en sociale bewegingen: niet zonder vrouwen! Een wereld creëren gebaseerd op respect en gelijkwaardigheid’.

Tijdens deze studiedagen hebben we gereflecteerd op de kracht van bewegingen in het verleden en het heden. Deze bewegingen vormen een inspiratiebron vanuit hun streven om fundamentele sociale en/of kerkelijke veranderingen tot stand te brengen.

We hebben de nalatenschap verkend van (1) de grondbeginselen van het activisme; (2) de betekenis van rolmodellen; (3) de potentie van digitale netwerken en gendergelijkheid en (4) de theologische belofte van synodaliteit als een weg voor een Kerk in transitie.

1 en 2. De grondbeginselen van het activisme en het belang van rolmodellen.

Priorin Irene Gassmann OSB noemt haar rolmodellen: “mensen met wie ik op weg ben.” Zij noemt haar moeder die haar vertrouwen in een barmhartige God bijbracht; haar medezusters van de abdij die haar liefdevol in hun midden hebben opgenomen en abt Martin die haar capaciteiten en ideeën op waarde heeft geschat.

Zbigniew Nosowski, een Poolse socioloog, theoloog en journalist nam ons mee in de geschiedenis van de beweging ‘Solidariteit’. Deze beweging uit de recente geschiedenis van Polen heeft de natie veranderd. De beweging en de Katholieke Kerk zijn sterk met elkaar verweven geraakt door hun gedeelde geschiedenis vanuit een nationalistisch- politiek- sociaal en religieus perspectief. Lech Walesa en paus Johannes Paulus II waren als rolmodel van grote betekenis. Onderbelicht zijn de vrouwen die actief waren in de beweging. Het recente verleden en de rol van de Katholieke Kerk daarin zijn in het Polen van nu nog steeds van belang. Vrouwen vechten voor het behoud van verworven rechten en er heerst angst voor de invloed van Rusland op binnenlandse aangelegenheden.

Samen met de groep brachten we op 1 mei (de internationale Dag van de Arbeid) een bezoek aan het Europees Centrum voor Solidariteit in de dokwerken van Gdańsk. De films, de geluiden en de toelichting van de voice-over gaven een huiveringwekkende impressie van de onderdrukking en staatsterreur die volgden op de stakingen van Solidarność, en op de vrijheden die hieruit voortkwamen. De recente geschiedenis van Polen leert ons dat wij deze verworven rechten nooit als vanzelfsprekend mogen beschouwen.

Op 29 april brachten we een bezoek aan WAGA, een vrouwenorganisatie die zich onder meer richt op het bevorderen van kansengelijkheid van kwetsbare groepen zoals ouderen, vluchtelingen, mensen met een handicap, en vrouwen. Zij lieten ons zien hoe zij mensen in hun kracht zetten door in te zetten op gelijke behandeling door culturele uitwisseling en op sociaal terrein.

3. en 4. De potentie van digitale netwerken en gendergelijkheid

Simone Curau-Aepli, voorzitter van de Zwitserse Katholieke Vrouwenbond hield een warm pleidooi voor the Catholic Women’s Council (CWC). Geïnspireerd door Paus Franciscus en dankzij het verkrijgen van fondsen kon CWC worden opgericht. Digitale netwerken bieden kansen aan vrouwen om zich wereldwijd met elkaar te verbinden en zich samen sterk te maken voor respect en gelijkwaardigheid. Indien anonimiteit en veiligheid zijn gegarandeerd durven vrouwen vrijuit te spreken. Dit is een voordeel wanneer gevoelige onderwerpen worden besproken zoals racisme en kolonialisme.

De online sprekers wezen ons op de grote invloed die het gebruik van social media heeft op het gebied van organisatie, communicatie en financiering. Social media vereisen discipline en volharding om naamsbekendheid te genereren.

 

Dr. Amal Tawakuli, gepromoveerd in Computer Science en gespecialiseerd in Data Science en Artificial Intelligence, wees ons op de gevolgen van de manier waarop dataverzamelingen worden aangelegd die de basis vormen van algoritmen. In de huidige, onderling verbonden wereld is ook het digitale domein voortdurend in beweging. Zo verandert kunstmatige intelligentie (AI) onze manier van leven en communiceren in rap tempo. De ontwikkeling van AI is echter niet neutraal. Deze kan vooroordelen op het gebied van gender en ras vermenigvuldigen en versterken. Katholieke vrouwen moeten hun stem laten horen om ervoor te zorgen dat digitale technologieën het algemeen belang dienen, de menselijke waardigheid hooghouden en geen onderscheid maken tussen religie, ras of geslacht. Overheden – en via hen de techondernemers – moeten verantwoordelijk worden gehouden voor het implementeren van beleid dat discriminatie in technologisch ontwerp en toegang voorkomt.

 

Workshop ‘Synode: Hoe gaan we verder vanaf hier?’

Beiden waren we zeer onder de indruk van het getuigenis van Helena Jeppesen-Spuhler over de gang van zaken tijdens de synodevergaderingen tussen 2021-2024. In de slotverklaring van Andante wordt een oproep gedaan aan alle katholieke vrouwen in Europa hun stem in de Kerk te laten horen en te eisen dat er naar hen wordt geluisterd. Vanuit het Evangelie worden wij immers geroepen om actieve en medeverantwoordelijke leden te zijn van de wereldwijde gemeenschap van de Kerk. Tijdens deze workshops vertelden de Poolse en Letse deelneemsters ons dat vrouwen in Oost-Europa geen of nauwelijks toegang hebben tot de kerkelijke documenten van de synode in hun eigen taal. We waren zeer onder de indruk van hun bijdragen.

De woorden uit de slotverklaring van Andante nemen wij hier over.

“We hebben geluisterd naar getuigenissen uit heel Europa – met name van de Poolse vrouwen – over de noodzaak van een synodale Kerk – een Kerk die luistert, verbindt en macht deelt. Vrouwen leveren niet alleen een bijdrage aan de Kerk; ze zijn essentieel voor haar leven en missie. Zoals een van onze sprekers ons voorhield: ‘we kunnen alleen een echt synodale Kerk worden als vrouwen op gelijke voet deelnemen aan het vormgeven van haar toekomst.”

Tenslotte

Wij danken allen die het mogelijk hebben gemaakt dat wij deze verrijkende studiedagen van Andante in Polen mochten bijwonen. De inhoud heeft onze blik verruimd op de invloed van katholieke vrouwen in het algemeen en het NKV in het bijzonder. Bewogen komen wij in beweging om onze inspiratie te delen met katholieke vrouwen in Nederland.

31 mei 2025,
Annie Beunen Ossel en Pauline Vermeulen – Dekker

 

Bijlage: slotverklaring Studiedagen Andante >