Paus Franciscus heeft vanuit de eerste zitting van het synodale proces (oktober 2023) gevraagd om Rondetafelgesprekken te houden over vrouwen in de kerk.
Wat heeft het NKV tot de tweede zitting (oktober 2024) ondernomen?
Het Netwerk Katholieke Vrouwen (NKV) heeft katholieke vrouwen in Nederland gevraagd om over deze vragen na te denken en rondetafelgesprekken te houden in verband met de tweede zitting van de wereldwijde synode die nu in de maand oktober plaatsvindt.
Het resultaat van de landelijke Rondetafelgesprekken over het thema ‘vrouwen in de kerk’ vond in afstemming met de landelijke werkgroep van de bisschoppenconferentie, plaats en werd de aanvullende inbreng voor de synode oktober 2024.
Met deze inbreng laat het NKV de stem van vrouwen meeklinken in het synodale proces. Dat gebeurde al eerder, tijdens de eerste fase van de synode in 2021. Toen deelden 2230 vrouwen hun verhaal in het rapport ‘Zij heeft een verhaal’, dat meegenomen is in de wereldwijde synodale rapportage.
Hieronder het resultaat.
Op 9 juli 2024 werd het werkdocument voor de tweede zitting van het synodale proces van de XVI algemene vergadering van de Bisschoppensynode, gepresenteerd. Het Netwerk Katholieke Vrouwen heeft middels Rondetafelgesprekken en in samenwerking met Luisterend op Weg en de Konferentie Nederlandse Religieuzen en het bisdom ‘s-Hertogenbosch, meegewerkt aan het werkdocument. Het is getiteld “How to be a missionary synodal Church”. De positie van vrouwen is een centraal thema in dit document. De bijdragen die in alle stadia werden ontvangen, benadrukten de noodzaak meer erkenning te geven aan de charisma’s, de roeping en de rol van vrouwen (onderdeel 13). De inzet van de komende bijeenkomst van de synode is het komen tot concrete stappen om een missionaire synodale kerk te zijn. Uit het werkdocument blijkt duidelijk dat de stem van vrouwen opnieuw heeft geklonken en is gehoord. Waar in het eerste werkdocument vrouwen een apart thema vormden, zijn nu in alle onderdelen van het document passages aan vrouwen gewijd. Het document erkent ruimhartig dat ten aanzien van de verhouding tussen mannen en vrouwen een mentaliteitsverandering noodzakelijk is en verbindt dit met onder meer de geloofwaardigheid van de kerk (onderdeel 14). Erkend wordt dat de talenten en gaven van vrouwen vaak onbenut blijven. Meer ruimte wordt gezocht voor dialoog en inbreng van al hun talenten en vaardigheden, voor reële invloed van vrouwen in besluitvormingsprocessen, en voor vrouwen op relevante posities in bisdommen en andere kerkelijke instellingen, binnen seminaries en theologische faculteiten en als kerkelijk rechters. Verder wordt gesproken over een grotere waardering voor vrouwelijke religieuzen. Ook wordt aandacht gevraagd voor meer inclusief taalgebruik en de manier waarop voorbeelden worden gekozen vanuit de Bijbel en de traditie (onderdeel 16). Het diaconaat voor vrouwen wordt nadrukkelijk niet geagendeerd. Daarover lopen de meningen uiteen en er wordt daarnaar nog nadere studie verricht. Deze deur is niet dichtgezet maar ook op dit moment niet open (onderdeel 17).
Het document gaat vervolgens concreet in op relaties, wegen en plaatsen. Breed klonk de roep om een kerk die niet bureaucratisch maar relationeel is en ook de relaties tussen mannen en vrouwen kan voeden. Het hoofdstuk over relaties maakt duidelijk hoe zeer de kerk moet zoeken naar nieuwe vormen om leken, mannen en vrouwen, actief te betrekken. Daar wordt geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. De doop is de basis voor die betrokkenheid. Zo zouden leken, mannen en vrouwen, breed kunnen worden ingezet, bestuurlijk maar ook voor het toedienen van de doop, het leiden van gebedsvieringen en uitvaarten, het uitreiken van de communie of het assisteren bij een huwelijk (onderdeel 29).
In het hoofdstuk over de wegen wordt gepleit voor gezamenlijke vorming van mannen en vrouwen, voor een brede toegang van vrouwen tot vorming, voor hun deelname aan de vorming van studenten aan theologische faculteiten en seminaries. Ten aanzien besluitvorming wordt gepleit voor het volgen van een model waarin beslissingen vallen op basis van beraadslaging op verschillende niveaus waarin ook vrouwen participeren. Dat gaat verder dan enkele consultatie (onderdelen 70-73) en bovendien wordt noodzakelijk geacht dat jaarlijks door middel van verslag verantwoording wordt afgelegd van de maatregelen om de deelname van vrouwen aan besluitvorming te bevorderen.
Ten slotte wordt ingegaan op plaatsen, dat wil zeggen de kerk steeds in haar concrete lokale en culturele context. Daar wordt gesproken over representatief samengestelde raden op alle niveaus van de kerk waarin vrouwen zijn vertegenwoordigd, waarvan de leden niet in meerderheid benoemd zijn door de betrokken lokale autoriteit en die ook niet meer vrijblijvend zijn (onderdelen 92-94).
Het hele document leest u hier
Reactie Netwerk Katholieke Vrouwen (NKV)
Hoopvolle stappen
Er is in het werkdocument veel aandacht voor de rol en positie van vrouwen binnen de kerk. Onderkend wordt dat er voor hen meer plaats behoort te zijn in bestuur en besluitvorming, maar ook in onderwijs (als student en als docent). Ook wordt gepleit voor inclusief taalgebruik en gebruik van voor vrouwen herkenbare teksten.
Dit document biedt een goed vertrekpunt van waaruit de synode concrete stappen kan zetten die leiden tot grotere effectieve en gelijkwaardige betrokkenheid van vrouwen op alle niveaus met uitzondering van de diakenwijding. Dat onderwerp wordt buiten haken geplaatst maar blijft
als onderwerp van studie op de agenda. We begrijpen dat dit voor een aantal vrouwen een teleurstelling zal zijn en we zien uit naar de resultaten van de nadere studie die in 2025 worden verwacht. Feitelijk worden op dit moment immers al veel diaconale taken door vrouwen verricht.
Juist de combinatie van het bevorderen van de positie van vrouwen en het sleutelen aan de cultuur en structuur waarbinnen besluitvorming plaatsvindt, creëert ruimte voor een nieuwe en duurzaam synodale manier van kerk zijn. Er worden belangrijke stappen voorgesteld.
De in het document met betrekking tot vrouwen besproken thema’s en verlangens zijn ook vanuit Nederland ingebracht onder meer op basis van de synodale gesprekken die dit voorjaar hebben plaatsgevonden op basis van de oproep van het NKV. Het is hoopvol die terug te zien in een document dat is samengesteld op basis van inbreng uit de hele wereld.
Er zijn Rondetafelgesprekken gehouden lokaal en landelijk
Tussen maart en mei 2024 heeft het NKV alle katholieke vrouwen uitgenodigd om rondetafelgesprekken te organiseren, met vrouwen en mannen: thuis in kleine kring, in de parochie, in de congregatie of in een ander gezelschap. Het is nog steeds van belang om met elkaar via Rondetafelgesprekken te praten over allerlei onderwerpen in de kerk.
Voor meer informatie:
Gespreksmateriaal
Ter ondersteuning van deze Rondetaffelgesprekken is het volgende werkmateriaal beschikbaar:
– een notitie met achtergrondinformatie en vragen,
– een gesprekshandleiding en
– een model voor de verslaglegging.
Synodecafé
Binnenkort verwacht!
Lees verder over de synode 21-24
Wereldwijd zijn katholieken gevraagd om synodevragen te beantwoorden. Vanuit het Vaticaan zijn 10 thema’s opgesteld. Lees meer…
Tussen december ’21 en maart ’22 hebben we de synodevragen vanuit Rome vertaald en als digitale vragenlijst onder de aandacht gebracht van zoveel mogelijk vrouwen in Nederland. Lees meer…
Het doel van het project ‘Luisteren op weg’ is om tijdens de synodejaren de synodale cultuur in de achterbannen te stimuleren. Lees meer…