Lokale / landelijke / Wereldwijde fase:

november 2023 – oktober 2024

Sluiting wereldwijde synodevergadering

Op zondag 27 oktober sloot de tweede en laatste zitting van de wereldwijde synodevergadering in Rome. De dag ervoor verscheen het  slotdocument met daarin de oogst van deze 3 jaar durende synode over synodaliteit. Timothy Radcliffe OP, die de retraite begeleidde voorafgaand aan de zitting,  sprak nog één keer de synodevaders en-moeders toe. De slotviering vond plaats in de Sint Pieterbasiliek.

Het zijn drie intensieve jaren geweest en voor het eerst hebben alle gelovigen mee kunnen praten en werd volop geluisterd. Dit reflecteert in het slotdocument van de synode ‘Voor een synodale Kerk: gemeenschap, participatie, missie’ . Daarmee is het werk niet klaar, maar is het aan de lokale kerken om verder invulling te geven aan de rijke oogst van de synode.

Lees hier een selectie van de eerste reacties in de media over het slotdocument:

NOS – Bijeenkomst over kerkvernieuwing zit erop, meer inspraak gewone gelovigen

Trouw – Revolutie in de katholieke kerk: leken, ook vrouwen, krijgen meer inspraak

Katholiek Nieuwsblad – (volgt)

Nederlands Dagblad – Klinkende overwinning voor de paus: Vaticaanse synode geeft gelovigen meer inspraak

Otheo – Slotdocument synode onder de loep genomen: ontdek de 5 meest concrete en vernieuwende punten

Vatican News – Synodality: A conversion aimed at becoming more missionary

Uiteraard verschijnt het slotdocument ook op deze website, zodra deze in het Nederlands beschikbaar is!

Ook aan een vertaling van de toespraak van Timothy Radcliffe OP wordt nog gewerkt.

Juli 2024

Op 9 juli 2024 werd het werkdocument voor de tweede sessie van de XVI algemene vergadering van de Bisschoppensynode, te houden in oktober 2024 gepresenteerd. Het is getiteld “How to be a missionary synodal Church”. De positie van vrouwen is een centraal thema in dit document. De bijdragen die in alle stadia werden ontvangen, benadrukten de noodzaak meer erkenning te geven aan de charisma’s, de roeping en de rol van vrouwen (onderdeel 13). De inzet van de komende bijeenkomst van de synode is het komen tot concrete stappen om een missionaire synodale kerk te zijn. Uit het werkdocument blijkt duidelijk dat de stem van vrouwen opnieuw heeft geklonken en is gehoord. Waar in het eerste werkdocument vrouwen een apart thema vormden, zijn nu in alle onderdelen van het document passages aan vrouwen gewijd. Het document erkent ruimhartig dat ten aanzien van de verhouding tussen mannen en vrouwen een mentaliteitsverandering noodzakelijk is en verbindt dit met onder meer de geloofwaardigheid van de kerk (onderdeel 14). Erkend wordt dat de talenten en gaven van vrouwen vaak onbenut blijven. Meer ruimte wordt gezocht voor dialoog en inbreng van al hun talenten en vaardigheden, voor reële invloed van vrouwen in besluitvormingsprocessen, en voor vrouwen op relevante posities in bisdommen en andere kerkelijke instellingen, binnen seminaries en theologische faculteiten en als kerkelijk rechters. Verder wordt gesproken over een grotere waardering voor vrouwelijke religieuzen. Ook wordt aandacht gevraagd voor meer inclusief taalgebruik en de manier waarop voorbeelden worden gekozen vanuit de Bijbel en de traditie (onderdeel 16).

Het diaconaat voor vrouwen wordt nadrukkelijk niet geagendeerd. Daarover lopen de meningen uiteen en er wordt daarnaar nog nadere studie verricht. Deze deur is niet dichtgezet maar ook op dit moment niet open (onderdeel 17).

Het document gaat vervolgens concreet in op relaties, wegen en plaatsen. Breed klonk de roep om een kerk die niet bureaucratisch maar relationeel is en ook de relaties tussen mannen en vrouwen kan voeden. Het hoofdstuk over relaties maakt duidelijk hoe zeer de kerk moet zoeken naar nieuwe vormen om leken, mannen en vrouwen, actief te betrekken. Daar wordt geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. De doop is de basis voor die betrokkenheid. Zo zouden leken, mannen en vrouwen, breed kunnen worden ingezet, bestuurlijk maar ook voor het toedienen van de doop, het leiden van gebedsvieringen en uitvaarten, het uitreiken van de communie of het assisteren bij een huwelijk (onderdeel 29).

In het hoofdstuk over de wegen wordt gepleit voor gezamenlijke vorming van mannen en vrouwen, voor een brede toegang van vrouwen tot vorming, voor hun deelname aan de vorming van studenten aan theologische faculteiten en seminaries. Ten aanzien besluitvorming wordt gepleit voor het volgen van een model waarin beslissingen vallen op basis van beraadslaging op verschillende niveaus waarin ook vrouwen participeren. Dat gaat verder dan enkele consultatie (onderdelen 70-73) en bovendien wordt noodzakelijk geacht dat jaarlijks door middel van verslag verantwoording wordt afgelegd van de maatregelen om de deelname van vrouwen aan besluitvorming te bevorderen.

Ten slotte wordt ingegaan op plaatsen, dat wil zeggen de kerk steeds in haar concrete lokale en culturele context. Daar wordt gesproken over representatief samengestelde raden op alle niveaus van de kerk waarin vrouwen zijn vertegenwoordigd, waarvan de leden niet in meerderheid benoemd zijn door de betrokken lokale autoriteit en die ook niet meer vrijblijvend zijn (onderdelen 92-94).

Het hele document leest u hier

Reactie Netwerk Katholieke Vrouwen (NKV)

11 juli 2024
Hoopvolle stappen

Er is in het werkdocument veel aandacht voor de rol en positie van vrouwen binnen de kerk. Onderkend wordt dat er voor hen meer plaats behoort te zijn in bestuur en besluitvorming, maar ook in onderwijs (als student en als docent). Ook wordt gepleit voor inclusief taalgebruik en gebruik van voor vrouwen herkenbare teksten.

Dit document biedt een goed vertrekpunt van waaruit de synode concrete stappen kan zetten die leiden tot grotere effectieve en gelijkwaardige betrokkenheid van vrouwen op alle niveaus met uitzondering van de diakenwijding. Dat onderwerp wordt buiten haken geplaatst maar blijft
als onderwerp van studie op de agenda. We begrijpen dat dit voor een aantal vrouwen een teleurstelling zal zijn en we zien uit naar de resultaten van de nadere studie die in 2025 worden verwacht. Feitelijk worden op dit moment immers al veel diaconale taken door vrouwen verricht.
Juist de combinatie van het bevorderen van de positie van vrouwen en het sleutelen aan de cultuur en structuur waarbinnen besluitvorming plaatsvindt, creëert ruimte voor een nieuwe en duurzaam synodale manier van kerk zijn. Er worden belangrijke stappen voorgesteld.
De in het document met betrekking tot vrouwen besproken thema’s en verlangens zijn ook vanuit Nederland ingebracht onder meer op basis van de synodale gesprekken die dit voorjaar hebben plaatsgevonden op basis van de oproep van het NKV. Het is hoopvol die terug te zien in een document dat is samengesteld op basis van inbreng uit de hele wereld.

Hoe kunnen we een synodale missionaire kerk zijn?

De landelijke synodale dag van 2 maart ligt alweer enige tijd achter ons. We kijken als NKV, projectgroep ‘Luisterend op weg’, KNR en het Bisdom ‘s-Hertogenbosch met dankbaarheid terug op een mooie dag vol ontmoetingen en respectvolle gesprekken.

We hebben inmiddels alle gespreksverslagen samengevat. Klik hier om de samenvatting te lezen en klik hier voor de rapportage van de 20 synodale gesprekken.

De samenvatting is via mgr. De Korte ingediend bij de Nederlandse Bisschoppenconferentie ten behoeve van het nationale rapport dat half mei aan het Synodesecretariaat in Rome wordt gestuurd.

Nu de gespreksverslagen van de afgelopen consultatieronde worden ingeleverd, hopen we als NKV dat synodale gesprekken en werkwijzen doorgaan in de lokale kerken en bisdommen.

Diocesane fase

1 nov 2023 – 1 mei 2024	Alle gelovigen kunnen aan de slag met het Synthese document.
15 febr – 15 apr 2024	Consultatie van de gelovigen in de Nederlandse bisdommen middels een landelijke handreiking.
15 mei 2024	De nationale rapporten worden naar Rome gestuurd.

Tussenfase

28 apr t/m 2 mei 2024	Wereldbijeenkomst van parochiepriesters in Rome.
medio juni 2024	‘Instrumentum Laboris’, het voorbereidend document voor de synodevergadering in Rome komt beschikbaar.

Universele fase

30 sept – 1 okt 2024	Tweedaagse retraite voor de synodeleden.
2-27 oktober 2024	2e sessie wereldwijde synodevergadering in Rome.

Lokale / landelijke / Wereldwijde fase: november 2023 – mei 2024

Aan de bisschoppen is gevraagd om in deze maanden het syntheserapport te bespreken met de gelovige gemeenschap, raden en organisaties.

Van januari tot april 2024 organiseert de commissie Synodaal Proces van het NKV  in dat kader een consultatieronde in verband met de volgende wereldwijde synodebijeenkomst in oktober 2024 in Rome. Deze synodegesprekken gaan over de thema’s uit het slotdocument van de Synode bijeenkomst van 4-29 oktober 2023, ‘een synodale kerk op zending’.

Het Netwerk Katholieke Vrouwen Nederland nodigt daarom alle katholieke vrouwen in Nederland uit om zelf een gesprek te organiseren met vrouwen en mannen over de synodevragen die gaan over de positie van vrouwen in de kerk. Het materiaal voor deze gesprekken is hier beschikbaar. Half april deelt het NKV de opbrengsten van al deze gesprekken met de bisschoppen als aanvullende inbreng voor de synodebijeenkomst in Rome.

De continentale fase: maart – april 2023

Op alle continenten vinden synodebijeenkomsten plaats waaraan nationale delegaties deelnemen. Zij luisteren naar elkaars reacties op het tussentijdse rapport ‘Vergroot de ruimte van uw tent’ en bespreken het vervolgens in groepssessies. De Europese bijeenkomst vindt plaats in Praag. De Nederlandse delegatie bestaat uit: Mgr. Van den Hende, prof. dr. Monique van Dijk – Groeneboer, Lizette van Oordt en Richard Steenvoorde OP. Namens Nederland houdt Monique van Dijk een duidelijke presentatie daarbij zegt zij over de positie van vrouwen het volgende:

“De participatie van leken en vooral van vrouwen op alle niveaus in de kerk wordt zonder twijfel gevoeld
als een prioriteit. Een terugkerend thema in de rapporten is dat de kerk de stem en de specifieke leiderschaps- en gemeenschapsopbouwende kwaliteiten van vrouwen nodig heeft.”

De gehele presentatie is hier te lezen. Bekijk de livestream met de presentatie van de Nederlandse bijdrage

Universele fase: oktober 2023

1e sessie wereldwijde synodevergadering in Rome

Van 4-29 oktober 2023 vindt er in Rome een wereldwijde synodevergadering plaats, deze wordt gevolgd door een tweede in oktober 2024. De voorliggende fases zijn de voorbereiding geweest van deze synodevergadering. Mgr. Hoogenboom, hulpbisschop van het aartsbisdom Utrecht, neemt namens de Nederlandse Bisschoppenconferentie deel.

Naast vertegenwoordigers van alle bisschoppenconferenties in de wereld zijn er nog tal van andere deelnemers: priesters, religieuzen (mannelijk en vrouwelijk) en leken. Bijzonder is dat een deel van hen, waaronder voor het eerst 54 vrouwen, voor het eerst ook stemrecht heeft tijdens de synodevergadering. Vier dagen lang spraken de synodevaders- en moeders over de plaats van vrouwen in de Rooms-Katholieke Kerk.

Aan het einde van deze synodevergadering, zijn twee documenten verschenen: de Brief aan het volk van God en het Synthesedocument.

De synodovergadering heeft met overweldigende meerderheid ingestemd met het slotdocument: het werd met 343 stemmen voor en 1 tegen aanvaard. Over de positie van vrouwen in de kerk wordt gesproken in paragraaf 9.

Dit Synthesedocument is geen slotdocument, want de synode is immers nog niet klaar. Het synodaal gesprek en proces gaat wereldwijd verder in de lokale bisdommen en parochies. Over 11 maanden komen de synodevaders en -moeders opnieuw in Rome bij elkaar voor de tweede synodevergadering.

De Nederlandse delegatie in Praag: Mgr. van den Hende, Monique van Dijk, Lizette van Oordt en Richard Steenvoorde OP.

De synodemoeders, alle vrouwen die deelnamen aan de Synode 2023.

De ronde tafels tijdens de Synode 2023 in Rome.

De lokale / landelijke fase: oktober 2021 – oktober 2022

Wereldwijd zijn katholieken gevraagd om synodevragen te beantwoorden. Vanuit het Vaticaan zijn 10 thema’s opgesteld. In dat kader heeft het NKV katholieke vrouwen in Nederland gevraagd om te reageren. De opbrengst daarvan, samengebracht in het rapport ‘Zij heeft een verhaal’, zijn opgenomen in het landelijke rapport van de Nederlandse bisschoppenconferentie. Vanuit heel de wereld zijn landelijke rapportages gestuurd naar het Vaticaanse synode secretariaat.

Vergroot de ruimte van je tent
In oktober 2022 verschijnt het rapport ‘Vergroot de ruimte van uw tent’. Dit is een synthese van alle rapporten vanuit de hele wereld. Overal ter wereld blijken de verlangens opvallend gelijkluidend: rooms-katholieke gelovigen willen een inclusievere, verwelkomende en luisterende kerk en meer vrouwen op alle niveaus. Op het punt van vrouwelijke priesters en diakens zijn de meningen verdeeld. De wensen en verlangens van vrouwen uit Nederland blijken dus ook te leven bij vrouwen en mannen op anderen continenten. Dat is een bemoedigende constatering.

Het NKV nodigt alle katholieke vrouwen uit om een rondetafelgesprek te organiseren. Lees meer…

Wereldwijd zijn katholieken gevraagd om synodevragen te beantwoorden. Vanuit het Vaticaan zijn 10 thema’s opgesteld. Lees meer…

Tussen december ’21 en maart ’22 hebben we de synodevragen vanuit Rome vertaald en als digitale vragenlijst onder de aandacht gebracht van zoveel mogelijk vrouwen in Nederland. Lees meer…

Het doel van het project ‘Luisteren op weg’ is om tijdens de synodejaren de synodale cultuur in de achterbannen te stimuleren. Lees meer…